Marrëveshja për dy shtyllat kryesore të reformës së azilit dhe migracionit u arrit në mbrëmjen e 8 qershorit, pas një negociate të vështirë dhe të gjatë në Këshillin e Çështjeve të Brendshme të BE-së në Luksemburg.
Këshilli arriti marrëveshje mbi pozicionin e tij negociues për Rregulloren e Procedurës së Azilit dhe Rregulloren e Menaxhimit të Azilit dhe Migracionit. Ky qëndrim do të përbëjë bazën e negociatave të Këshillit me Parlamentin Evropian, me synimin për miratimin e reformës përpara zgjedhjeve evropiane të qershorit 2024.
Komisionerja e Punëve të Brendshme Ylva Johansson përshëndeti “marrëveshjen historike”, e cila tregon se ka besim dhe një frymë bashkëpunimi dhe solidariteti midis vendeve të BE-së .
Presidentja e Këshillit, Ministrja e Suedisë për Migracionin, Maria Malmer Stenergaard, shprehu kënaqësinë e saj, duke thënë: “Asnjë shtet anëtar nuk mund të përballet i vetëm me sfidat e migracionit dhe vendet e vijës së parë kanë nevojë për solidaritetin tonë”.
Marrëveshja për imigracionin u arrit rreth orës tetë të mbrëmjes, me një shumicë të përforcuar. Sipas presidencës suedeze, vetëm dy vende votuan kundër (Polonia dhe Hungaria), ndërsa Bullgaria, Malta, Lituania dhe Sllovakia abstenuan.
Vihet re se marrëveshja në fjalë është vetëm një hap “i rëndësishëm” drejt miratimit të Paktit për Migracionin dhe Azilin, të paraqitur nga Komisioni në shtator 2020 dhe që përbëhet nga 11 pjesë legjislacioni.
A hugely significant step for #MigrationEU in JHA @EUCouncil today.
Looking forward to starting trilogues with the @Europarl_EN
We are so much stronger when we work together
— Ylva Johansson (@YlvaJohansson) June 8, 2023
Konkretisht, marrëveshja e qëndrimit negociator të Këshillit përfshin si më poshtë:
Racionalizimin e procedurës së azilit
Rregullorja e Procedurës së Azilit përcakton një procedurë të përbashkët në mbarë BE-në që shtetet anëtare duhet të ndjekin kur njerëzit aplikojnë për mbrojtje ndërkombëtare. Procedurat e detyrueshme kufitare janë futur për të vlerësuar shpejt në kufijtë e jashtëm të BE-së nëse aplikimet janë të pabazuara apo të papranueshme. Personat që i nënshtrohen procedurës së azilit në kufi nuk lejohen të hyjnë në territorin e shtetit anëtar.
Procedura kufitare do të zbatohet kur një azilkërkues aplikon në një pikë të kalimit kufitar të jashtëm, pas arrestimit në lidhje me kalimin e paligjshëm të kufirit dhe pas zbarkimit pas një operacioni kërkim-shpëtimi. Procedura është e detyrueshme për shtetet anëtare nëse aplikanti paraqet rrezik për sigurinë kombëtare ose rendin publik, ka mashtruar autoritetet me informacion të rremë ose duke fshehur informacione, dhe nëse aplikanti ka një shtetësi me shkallë njohjeje më të vogël se 20%.
Kohëzgjatja totale e procesit të azilit dhe kthimit nuk duhet të kalojë 6 muaj.
Vihet re se pas bisedimeve të vështira, kryesisht mes Italisë dhe Gjermanisë, u ruajt fleksibiliteti për shtetet anëtare për të vendosur se cili vend i tretë konsiderohet “i sigurt”
Kapaciteti i mjaftueshëm
Për të kryer procedurat kufitare, shtetet anëtare duhet të krijojnë kapacitete të mjaftueshme, për sa i përket pritjes dhe burimeve njerëzore, të nevojshme për të shqyrtuar një numër të caktuar aplikimesh në çdo kohë dhe për të zbatuar vendimet e kthimit. Në nivel të BE-së, ky kapacitet i mjaftueshëm është 30 000. Kapaciteti i mjaftueshëm i çdo shteti anëtar do të përcaktohet bazuar në një formulë që merr parasysh numrin e kalimeve të parregullta kufitare dhe refuzimet e hyrjes gjatë një periudhe trevjeçare.
Amendimi i Rregullave të Dublinit
Rregullorja e Menaxhimit të Azilit dhe Migracionit (AMMR) duhet, nëse bie dakord, të zëvendësojë Rregulloren aktuale të Dublinit. Dublini vendos rregulla që përcaktojnë se cili shtet anëtar është përgjegjës për shqyrtimin e një kërkese për azil. AMMR do të thjeshtojë këto rregulla dhe do të shkurtojë kufijtë kohorë. Për shembull, procesi aktual i ndërlikuar i transferimit të aplikantit në shtetin anëtar përgjegjës për aplikimin e tij do të zëvendësohet me një njoftim të thjeshtë për marrjen e dorëzimit.
Mekanizmi i Solidaritetit të Detyrueshëm
Për të balancuar sistemin aktual ku vendet e pritjes së parë janë përgjegjëse për shumicën dërrmuese të kërkesave për azil, propozohet një mekanizëm i ri që kombinon solidaritetin e detyrueshëm me fleksibilitetin. Kjo do të thotë, shtetet anëtare mund të zgjedhin të kontribuojnë ose duke pritur azilkërkuesit (zhvendosje), ose me kontribute financiare ose masa alternative solidariteti.
Numri minimal vjetor për zhvendosjenga Shtetet Anëtare të pritjes së parë në Shtetet Anëtare më pak të ekspozuara ndaj ardhjeve të emigrantëve, është 30,000, ndërsa numri minimal vjetor i kontributeve financiare është 20,000 euro për zhvendosje. Këto shuma mund të rriten aty ku është e nevojshme dhe gjithashtu do të marrin parasysh situatat ku nuk parashikohet nevoja për solidaritet në një vit të caktuar.
Për të kompensuar një numër ndoshta të pamjaftueshëm të zhvendosjeve të kryera, shteti anëtar kontribues do të marrë përgjegjësinë për shqyrtimin e një kërkese për azil nga persona që normalisht do të ishin subjekt i transferimit në Shtetin Anëtar përgjegjës (Shteti Anëtar përfitues). Ky status do të bëhet i detyrueshëm nëse angazhimet e zhvendosjes janë më pak se 60% e nevojave totale të identifikuara nga Këshilli për vitin e caktuar ose nuk arrijnë numrin e përcaktuar në rregullore (30 000).
Parandalimi i abuzimit dhe lëvizjeve dytësore
Masat e përfshira me qëllim parandalimin e abuzimit nga azilkërkuesi dhe shmangien e lëvizjeve dytësore. Për shembull, për azilkërkuesit vendosen detyrime që të aplikojnë në Shtetet Anëtare të hyrjes së parë ose të qëndrimit të ligjshëm. Lëvizjet dytësore dekurajohen duke kufizuar mundësitë e pezullimit ose zhvendosjes së përgjegjësisë ndërmjet shteteve anëtare dhe duke reduktuar kështu mundësitë e aplikantit për të zgjedhur shtetin anëtar në të cilin do të aplikojë për azil.
Shteti anëtar i hyrjes së parë do të jetë përgjegjës për aplikimin për azil për një periudhë dyvjeçare.
Nëse një shtet anëtar refuzon një aplikant në procedurën kufitare, përgjegjësia e tij për atë person do të përfundojë pas 15 muajsh (nëse aplikimi rinovohet).
